คือหัตถาครองพิภพ เป็นนวนิยายไทยขนาดยาวจำนวน 38 ตอน ของ อิราวดี นวมานนท์ โดยใช้นามแฝงว่า น้ำอบ นิยายเรื่องนี้ตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2536 โดยสำนักพิมพ์ดอกหญ้า นิยายเรื่องนี้ผู้แต่งได้อิงประวัติศาสตร์เล็กน้อย โดยเหตุการณ์ในเรื่องเริ่มต้นใน พ.ศ. 2462 ต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่นิยายเรื่องนี้ก็มีนิยายภาคต่ออีก 29 ตอน คือเรื่อง คือหัตถาครองพิภพจบสากล ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวรุ่นลูกของสะบันงาเป็นส่วนใหญ่คือหัตถาครองพิภพ เป็นนิยายที่ว่าด้วยเรื่องความรักของแม่ ที่มีคุณค่าและเสน่หานุภาพ ที่จะทำให้เลือดในอกเป็นได้ทั้งพระอรหันต์ กษัตริย์ คนดี คนชั่ว คนเลวหรือคนบาป แต่สุดท้ายทุกชีวิตย่อมพ่ายแพ้แก่คำว่า “ชะตากรรม” หรือ กรรมที่ตามติดกันมาแต่ชาติก่อน สองมือของแม่ที่สรรปั้นทุกสิ่งอย่างเพื่อลูก แม้จะแลกมาด้วยการกระทำผิดที่ร้ายแรง ถ้าหากลูกรัก อยู่เป็นสุขสวัสดี ตัวของแม่ก็ข่มตาหลับลงได้เช่นกันนิยายเรื่องนี้พูดถึงชีวิตในครอบครัวของคุณหญิงศรี สะบันงา ในรั้วรอบขอบชิดชายคาพระยาสมิติภูมิ ไล่เรียงเรื่องราว เหตุการณ์ต่าง ๆ ทั้งดีและร้าย เกี่ยวเนื่องกับตัวละครอีกหลายตัว